Kiedy rozmawiam z psychologami czy psychoterapeutami, którzy prowadzą swoje prywatne gabinety albo planują rozpocząć taką działalność, zawsze na początku pada pytanie – jakich dokumentów potrzebuję. Zazwyczaj odpowiadam – jak na porządnego prawnika przystało – że to zależy. Zależy od tego, jakie usługi świadczysz, w jakiej formie, komu, jakie masz wykształcenie itp. Itd. Wszystko doprecyzowujemy zawsze przed rozpoczęciem współpracy.
Jednocześnie zauważyłam, że taka wstępna konsultacja przebiega sprawniej, jeżeli mój klient już trochę orientuje się w temacie. Dlatego właśnie postanowiłam krótko opisać dokumenty, których praktycznie wszyscy psychologowie i psychoterapeuci potrzebują w swoich gabinetach.
Na co klient/pacjent musi wyrazić zgodę?
W tekście Jakich dokumentów potrzebuje psycholog w swoim gabinecie? Część pierwsza: INFORMACJA RODO pisałam o obowiązku informacyjnym wynikającym z RODO. Zgodnie z prawem musisz przekazać określone informacje dotyczące przetwarzania danych osobowych i musisz mieć potwierdzenie, że Twój klient/pacjent mógł się z nimi zapoznać. Tu nie jest potrzebna żadna zgoda – Ty mówisz, co robisz z danymi, a druga strona powinna to przyjąć do wiadomości.
Są jednak też sytuacje, kiedy oprócz przekazania informacji, musisz poprosić o zgodę na określone działanie. Nie wszystkie zgody związane są z RODO. Poniżej opisałam te sytuacje, które najczęściej pojawiają się w gabinetach.
ZGODA NA PRZETWARZANIE DANYCH OSOBOWYCH SZCZEGÓLNYCH KATEGORII
Jeżeli świadczysz na rzecz swojego klienta/pacjenta określone usługi, zawsze łączy Was jakaś umowa (nawet jeżeli nie macie jej na piśmie). I ta umowa jest podstawą do przetwarzania jego danych osobowych. Dotyczy to danych „zwykłych”. RODO wyróżnia jednak też takie dane, które wymagają szczególnej ochrony – kiedyś nazywane były danymi wrażliwymi, obecnie częściej używa się określenia „dane szczególnych kategorii”. Są to dane ujawniające pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub światopoglądowe, przynależność do związków zawodowych, dane genetyczne, danych biometryczne wykorzystywane w celu jednoznacznego zidentyfikowania osoby fizycznej oraz dane dotyczące zdrowia, seksualności lub orientacji seksualnej tej osoby.
W swoich gabinetach przetwarzacie takie dane – już sam fakt korzystania z pomocy psychologicznej to dane dotyczące zdrowia.
Z RODO wynika, że dane szczególnych kategorii można przetwarzać tylko jeśli mam ku temu określone podstawy. Jest tak na przykład w sytuacji, kiedy osoba, której dane dotyczą, wyraziła wyraźną zgodę na przetwarzanie tych danych osobowych w jednym lub kilku konkretnych celach.
ZGODA NA ŚWIADCZENIE USŁUG
Zgodnie z przepisami ustawy o prawach pacjenta, pacjent ma prawo do wyrażenia zgody na udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych lub odmowy takiej zgody. Zgoda może być wyrażona ustnie albo przez takie zachowanie, które w sposób niebudzący wątpliwości wskazuje na wolę poddania się czynnościom proponowanym przez osobę wykonującą zawód medyczny.
Nie ma więc wymogu prawnego uzyskiwania pisemnej zgody na terapię. Jeżeli klient/pacjent po przedstawieniu mu zasad współpracy, np. w formie kontraktu terapeutycznego, decyduje się na rozpoczęcie terapii, to można to uznać za wyrażenie zgody.
Często jednak psychologowie i psychoterapeuci decydują się na dodatkową, formalną zgodę – w formie podpisanego przez klienta/pacjenta oświadczenia. I jest to jak najbardziej uzasadniona praktyka, zwłaszcza, jeżeli sam kontrakt nie jest zawierany na piśmie.
ZGODA NA TERAPIĘ DZIECKA
Jeżeli pacjentem jest osoba małoletnia, całkowicie ubezwłasnowolniona lub niezdolna do świadomego wyrażenia zgody, zgodę na udzielenie świadczenia zdrowotnego wyraża przedstawiciel ustawowy.
Jednocześnie jednak, pacjent małoletni, który ukończył 16 lat, osoba ubezwłasnowolniona oraz pacjent chory psychicznie lub upośledzony umysłowo, lecz dysponujący dostatecznym rozeznaniem, może sprzeciwić się udzieleniu świadczenia zdrowotnego, pomimo zgody przedstawiciela ustawowego. W takim przypadku wymagane jest zezwolenie sądu opiekuńczego.
Sytuacja komplikuje się jeszcze bardziej, kiedy mamy w terapii dziecko i dwóch przedstawicieli ustawowych (dwoje rodziców). W takim przypadku warto uzyskać pisemną zgodę zarówno rodziców, jak i dziecka, które ukończyło 16 lat. Jeżeli zgodę podpisuje tylko jeden rodzic, warto dodać oświadczenie, że jest to równoznaczne z wyrażeniem zgody przez drugiego rodzica. Można też wskazać, dlaczego drugi rodzic nie składa podpisu (np. ma ograniczoną władzę rodzicielską).
💡PRAKTYCZKA WSKAZÓWKA💡
Żeby ograniczyć papierologię i zachować porządek w dokumentacji, stwórz sobie wzór karty klienta/pacjenta. Możesz tam zamieścić wszystkie zgody (obowiązkowe i dodatkowe).
Mam nadzieję, że pigułka wiedzy, którą właśnie Ci przekazałam, będzie pomocna i nieco rozjaśni zawiłości związane z formalną stroną prowadzenia własnego gabinetu:)
***
Jeżeli potrzebujesz pomocy w przygotowaniu dokumentów – chcesz je ogarnąć raz a dobrze – możesz skorzystać z oferty, którą przygotowałam:
Jeżeli masz jakieś pytania, śmiało pisz do mnie na aneta@liszewskamadra.pl
👉 Tu znajdziesz inne teksty z cyklu Jakich dokumentów potrzebuje psycholog w swoim gabinecie?:
Jakich dokumentów potrzebuje psycholog w swoim gabinecie? Część pierwsza: INFORMACJA RODO