Działalność nierejestrowana

Działalność nierejestrowana to stosunkowo nowe rozwiązanie w naszym systemie prawnym. Przepisy dotyczące tego rodzaju działalności weszły w życiu w dniu 30 kwietnia 2018 roku. Jednocześnie jest to rozwiązanie cieszące się dużą popularnością. Przed podjęciem decyzji o prowadzeniu swojego biznesu w takiej właśnie formie warto zapoznać się z najważniejszymi regulacjami.

Co to jest działalność nierejestrowana?

W ustawie z dnia z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców czytamy:

Nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2018 r. poz. 2177), i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.

Co do zasady, status przedsiębiorcy nie jest uzależniony od formalnej rejestracji działalności gospodarczej. Jeżeli Twoja działalność ma określone cechy, to jest to w świetle prawa działalność gospodarcza, nawet jeśli nie wpiszesz się do CEIDG czy do KRS. Więcej na ten temat pisałam tutaj.

Jednocześnie ustawodawca wprowadza wyjątek od powyższej zasady i jest nim właśnie tzw. działalność nierejestrowana.

Jeżeli:

1. jesteś osobą fizyczną
2. wykonujesz działalność zarobkową, o charakterze ciągłym i zorganizowanym,
3. w okresie 60 miesięcy poprzedzających rozpoczęcie wykonywania tej działalności nie wykonywałeś innej działalności gospodarczej (tzw. czysta karta),
4. działalność, którą prowadzisz nie wymaga uzyskania koncesji, zezwolenia albo wpisu do rejestru działalności regulowanej,
5. przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia,

to Twoja działalność nie będzie uznawana za działalność gospodarczą, ale za działalność nierejestrowaną.

Działalność nierejestrowana: korzyści

Prowadząc działalność nierejestrową nie musisz uzyskiwać wpisu do CEIDG. Jesteś również zwolniony z szeregu obowiązków administracyjnych, które łączą się z działalnością gospodarczą. W szczególności nie musisz:

1. prowadzić skomplikowanej rachunkowości
2. odprowadzać zaliczek na PIT ani rozliczać go miesięcznie albo kwartalnie
3. uzyskiwać numeru NIP i REGON (ALE: w niektórych przypadkach, np. w stosunku do osób będących płatnikami podatku VAT albo korzystających z kasy fiskalnej, szczególne przepisy mogą przewidywać konieczność uzyskania numeru NIP)
4. płacić składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne ani składki zdrowotnej z tytułu działalności pozarolniczej (ALE: zgodnie z zasadami ogólnymi, wykonywanie pracy na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, może stanowić samoistny i odrębny tytuł do ubezpieczeń)
5. płacić podatku VAT – obejmuje Cię zwolnienie podmiotowe (ALE: zwolnienie to nie dotyczy tych rodzajów działalności, w przypadku których status podatnika VAT nie zależy od wartości sprzedaży; osoby prowadzące taką działalność pozostają płatnikami podatku VAT, z wszelkimi wynikającymi z tego konsekwencjami, takimi jak obowiązek uzyskania numeru NIP oraz prowadzenia rejestru sprzedaży i zakupów; opodatkowane podatkiem VAT niezależnie od wartości sprzedaży są m.in. usługi prawnicze oraz usługi doradztwa, a także dostawa wyrobów z metali szlachetnych, towarów opodatkowanych akcyzą, środków transportu czy budynków)

Należy podkreślić, że prowadzenie działalności nierejestrowanej jest Twoim prawem, a nie obowiązkiem. W każdej chwili możesz podjąć decyzję o dokonaniu wpisu swojej działalności do CEIDG. W takim przypadku Twoja działalność będzie uznawana za działalność gospodarczą.

Jak to wygląda w praktyce?

SPRAWDŹ CZY MOŻESZ

Załóżmy, że masz pomysł na biznes, który chcesz przetestować w formie działalności nierejestrowanej. Przed rozpoczęciem faktycznej produkcji czy sprzedaży, koniecznie odpowiedz na poniższe pytania.

1. Czy w okresie 60 miesięcy (5 lat) poprzedzających rozpoczęcie wykonywania tej działalności nie wykonywałeś innej działalności gospodarczej?

• Czy działalność, którą chcesz wykonywać nie wymaga uzyskania koncesji, zezwolenia albo wpisu do rejestru działalności regulowanej? (więcej na ten temat przeczytasz tutaj)

• Czy działalność, którą chcesz wykonywać, będzie miała charakter zarobkowy, ciągły i zorganizowany i będzie przez Ciebie wykonywana samodzielnie, na własny rachunek?

Jeżeli na wszystkie trzy pytania odpowiedziałeś twierdząco, w zasadzie możesz przystąpić do działania. Ewentualne dodatkowe obowiązki będą uzależnione od rodzaju wykonywanej działalności. W szczególności może się okazać, że masz obowiązek zarejestrowania się jako podatnik VAT i ewidencjonowania sprzedaży przy pomocy kasy fiskalnej albo obowiązek spełniania odpowiednich wymogów sanitarnych.

PRZYGOTUJ DOKUMENTY

W międzyczasie (a najlepiej jeszcze przed rozpoczęciem faktycznych działań) przygotuj niezbędne dokumenty:

1. uproszczoną ewidencję sprzedaży (może mieć dowolną formę, np. tabela w Excelu albo zeszyt),
2. regulamin sprzedaży (z uwzględnieniem obowiązków względem konsumentów),
3. dokumenty związane z ochroną danych osobowych.

DZIAŁAJ!

W związku z tym, że działalności nie musisz rejestrować, rozpoczynasz jej wykonywanie w momencie, kiedy faktycznie zaczniesz działać.

Pamiętaj jednak, że mimo braku wpisu w CEIDG, w pewnych obszarach jesteś uznawany za przedsiębiorcę i masz w związku z tym określone obowiązki. Przede wszystkim musisz:

1. prowadzić uproszczoną ewidencję sprzedaży, czyli spisywać kwoty przychodu uzyskanego w danym dniu,
2. rozliczać przychody z działalności nierejestrowej (po odliczeniu kosztów) w zeznaniu rocznym PIT-36, według skali podatkowej,
3. wystawiać na żądanie drugiej strony rachunek albo fakturę,
4. respektować uprawnienia konsumenckie w relacjach ze swoimi klientami, w szczególności informować o prawie do odstąpienia od umowy, rozpatrywać reklamacje,
5. wywiązywać się z obowiązków związanych z ochroną danych osobowych, w szczególności przekazywać informacje dotyczące przetwarzania tych danych, uzyskiwać niezbędne zgody.

KONTROLUJ LIMIT

Po rozpoczęciu wykonywania działalności pamiętaj o prowadzeniu ewidencji sprzedaży i kontrolowaniu limitu. W 2022 roku wynosi on 1505 zł.

Przekroczenie miesięcznego progu przychodu powoduje, że działalność nierejestrowa staje się działalnością gospodarczą. Od tego czasu masz 7 dni na złożenie wniosku o wpis do CEIDG.

Przychód należny są to kwoty należne danej osobie, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Są to więc kwoty, które należą się za produkty i usługi sprzedane w danym miesiącu, niezależnie od tego czy w tym samym miesiącu nastąpiła płatność.

Przykład: W dniu 27 lipca 2020 roku udzielasz klientowi konsultacji logopedycznej. Cena pojedynczej konsultacji to 200 zł. Umawiasz się z klientem, że zapłaci w ciągu 7 dni. Klient płaci w dniu 2 sierpnia 2020 roku.  Wspomniana kwota 200 zł będzie przychodem należnym przypadającym za lipiec 2020 roku, a nie za sierpień 2020 roku.

Działalność nierejestrowana: minusy

Dla pełnej jasności powinieneś wiedzieć, że działalność nierejestrowana ma też pewne minusy. Przede wszystkim, co do zasady, nie jesteś objęty ubezpieczeniem społecznym, co oznacza na przykład brak zasiłków chorobowych czy macierzyńskich.

Z drugiej strony, jeśli Twoja działalność polega na świadczeniu usług, ZUS może ją potraktować jako umowę zlecenia i wówczas składkę będzie musiał za Ciebie zapłacić Twój klient. Brzmi absurdalnie – ale na ten moment takie jest stanowisko ZUS.

Na rozpoczęcie czy rozwój działalności nierejestrowanej nie dostaniesz dofinansowania z PUP czy z funduszy unijnych. Osoby, które prowadzą tego rodzaju działalność zauważają też, że często nie są traktowane poważnie przez kontrahentów.

Jednak największą moim zdaniem wątpliwością, co do opłacalności prowadzenia aktywności gospodarczej właśnie w formie działalności nierejestrowanej jest konieczność kontrolowania przychodów i „strach” przed przekroczeniem limitu.

Jeżeli masz w miarę stabilny dochód i nowa aktywność ma być źródłem dodatkowych zysków albo chcesz przetestować pomysł na biznes, działalność nierejestrowana wydaje się dobrym pomysłem (szczególnie jeśli chcesz sprzedawać produkty, a nie usługi). Jeżeli jednak planujesz rozwój i działalność gospodarcza ma być Twoim podstawowym źródłem utrzymania, warto rozważyć czy rejestracja w CEIDG nie będzie lepszym rozwiązaniem.